STEM Alanlarında Yer Alan Mesleklere Toplumsal Cinsiyet Temelli Bakış Açıları

Kız çocuklarını STEM alanlarına yönlendirmek kadar onlara bu alanları tanıtmak ve onların meslekler ile ilgili kalıplaşmış önyargılarını yok etmek de önemlidir. Bu bağlamda, kız çocuklarının STEM alanları ile etkileşimlerinin daha anlamlı olması için mesleklere ait yerleşik önyargılardan bahsetmek gerekir. Peki bu önyargılar nasıl oluşur?

Mesleklere ait önyargılar, mesleklerin içeriği, mesleği yapa kişilerin nitelikleri, cinsiyet farklılıkları gibi faktörler etrafında şekillenir. STEM alanlarında toplumsal cinsiyet eşitsizliğine dayalı temel bakış açıları ise mesleklerin tercih edilirliğini, pratikte karşımıza çıkan zorluğu, ne tür bilgi ve becerilerin değil hangi cinsiyete daha uygunluğun ön plana çıkmasına sebep olmaktadır. Bu tür ön kabuller ise kız çocuklarının STEM alanlarındaki mesleklerden uzak durmalarına sebep olmaktadır. Okul müfredatları incelendiğinde, bilime dair alanların erkek egemen bir temsil sunması, bilim insanlarının batılı erkek profilini yansıtması, bilimin genel olarak fiziki çevre ile sınırlı bir şekilde sunulması, bilim insanlarının tek başına çalışan, dış görünüşlerine önem vermeyen (dağınık saç, özensiz kıyafetler) ve beyaz önlük giyen kişiler olarak sunulması, kız çocuklarının bu alanları kapsayan mesleklere dair önyargılar geliştirmelerine, bu önyargıları ise kabullenmelerine neden olmaktadır.

STEM alanlarının erkek egemen olarak algılanmasında, bu alanların “sert”, “zor”, “erkeğe uygun” olarak tanımlanması, fakat beşerî bilimler ya da sanat gibi alanların “kadını yansıtan”, “sakin”, “yumuşak” olarak adlandırılması, kız çocuklarının mesleklere dair algılarını etkilemekte, onların bu alanlara yönlenme konusundaki motivasyonlarını düşürmektedir. Benzer şekilde, mühendislik, matematik gibi alanlarında erkeklere uygun olduğu düşüncesi, kız çocuklarının kendi bilgi ve becerilerine güvenmelerini zorlaştırmaktadır. Bu alanlara yönelen kız çocuklarının toplum tarafından kabul görmemesi, desteklenmemesi, mesleklere dair “kadın” ve “erkek” ayrımlarını güçlendirmektedir.

Bütün bunlara ek olarak, STEM alanlarında yer alan mesleklerde çalışan ve ödül alan kadınların hayat hikayelerinin ve buluşlarının geri planda kalması, mesleklere dair önyargıları ve cinsiyet eşitsizliğine dayanan bakış açılarını arttırmaktadır. Bu durum hem meslek çeşitliliğinin bilinmesini engelleyen hem de kadının STEM alanlarındaki yerini önemsizleştiren bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır.

This publication has been funded by the Australian Embassy in Ankara through the Australian Government, Department of Foreign Affairs and Trade. The views expressed in this publication are the author's alone and are not necessarily the views of the Australian Embassy in Ankara and the Australian Government. The Australian Embassy in Ankara and the Australian Government neither endorses the views in this publication, nor vouches for the accuracy or completeness of the information contained within the publication. The Australian Embassy in Ankara and the Australian Government, their officers, employees and agents, accept no liability for any loss, damage or expense arising out of, or in connection with, any reliance on any omissions or inaccuracies in the material contained in this publication.